De boeken waaruit de Bijbel ontstond

[Gaitema]

In dit gedeelte willen we kijken naar wat we aan boekwerken hebben die de bronnen zijn van de bijbel en of er meer boeken zijn geweest die tot de canon zouden gerekend kunnen worden, als we opnieuw de canon zouden willen samenstellen.

[Gaitema]

Als start, gekopieerd uit het topic over Mattheüs :

Dat is allemaal niet waar.

Maar zoals jullie willen, zonder te onderzoeken conclusies vooraf trekken.
Verwacht echter niet dat je dan bij de waarheid uit komt, want die ken je dan niet.
Jullie willen dus geen onderbouwing van me in een topic hierover?
Prima, scheelt mij weer onnodige inspanningen.

Even een break in deze draad: wat bedoel je met je post Gaitema?
Wil je dat toelichten voor de meelezers in deze draad?

Dat kan heel mooi, aan de hand van het boek wat je me eens adviseerde te kopen. "Buiten de Vesting", die ik ook gekocht heb.
Daarin staan enkele interessante boeken die niet in de canon zijn opgenomen, maar waarvan wel duidelijk is dat ze er oorspronkelijk wel bij hadden gehoord.

Het Evangelie van Thomas.
Een vers om het ontopic te brengen:

Thomas 14:
"Jezus heeft tot hen gezegd:
als ge vast, kunt ge u
nóg zonde verwerven;
als ge bidt, kunt ge
nóg veroordeeld worden,-
en als ge aalmoezen geeft,
kunt ge tóch kwaad doen
aan uw geest;
wanneer ge welk land ook
binnentrekt en door de
gebieden reist:
als ze u ontvangen,
eet dan wat u wordt voorgezet;
wie er onder hen ziek zijn:
geneest ze (Luc. 10,8-9);
want wat uw mond zal ingaan
zal u niet verontreinigen*,
nee, wat uw mond uitkomt,
dát zal u verontreinigen* (Mt. 15,11)

* Of: bevlekken

Andere boeken:
*Brief aan Laodicea (moet oorspronkelijk bestaan hebben)

*Een interesante is de "Openbaring van Paulus", die in de eerste helft van de derde eeuw opgeschreven is en in de vroege kerk leed het geen twijfel dat het van Paulus was. Het werd opgeschreven in het Grieks en later in o.a. Latijn, Syrisch, Koptisch, Kerkslavischen Ethiopisch
Citaat:

Openbaring van Paulus 4:
Het woord des Heren geschiedde aan mij
en zei: zeg tot deze gemeenschap:
tot hoe lang misdoet ge,
stapelt ge 'zonde op zonde'
(Jes. 30:1) en beproeft ge
de God die u gemaakt heeft?-
gij zijn zonen van God en doet,
in vertrouwen op Christus,
vanwege de belemmeringen door de wereld
de werken van de duivel!- weest daarom
indachtig en erkent dat heel de schepping
dienstbaar is aan God
maar alleen het menselijk geslacht zondigt;
het heerst immers over al wat gemaakt is
en zondigt meer dan heel de natuur!

*Henoch
Citaten die in de bijbel is overgeleverd (!!!)

Henoch 6:
En het geschiedde:
toen de zonen des mensen in die dagen zich vermeerderden,
werden aan hen
prachtige en goedgebouwde dochters geboren.
2 De wachters, zonen des hemels,
aanschouwden hen en werden begerig naar hen;
en zeiden, de een tot de ander:
laten we gaan en ons vrouwen kiezen uit dochters der mensen,-
dan wordt uit hen ons zonen geboren!

Henoch 10:
Toen zei de Allerhoogste,-
de grote Heilige sprak;
hij zond Oeriël naar Lamachs zoon en zei tot hem:
2 ga naar Noach en zeg
tot hem in mijn naam
'verberg je!', en onthul hem het einde dat naarbij is,-
dat heel de aarde zal worden verwoest en een zondvloed gaat komen
over heel de aarde om alle dingen te verdelgen
van het aanschijn van de aarde;

Verder zo:
*Psalm 151-155
*Psalmen van Salomo
Waarvan bij het commentaar staat dat het merkwaardig is dat dit nooit de westerse kerk bereikt is.
Het is overduidelijk van Salomo afkomstig.
*Oden van Salomo
*4 Ezra

*De handelingen van Petrus
Waardoor wij nu weten dat Petrus op de kop gekruisigd is, omdat het hierin beschreven staat.
*Voor-evangelie van Jakobus
Over Maria, geboorte van Jezus en Johannes de doper en over Zacharias, de vader van Johannes de Doper
*Evangelie van Tomas de Israëliet
Het is een latere verzamelwerk met enige bewerkingen, maar laat zien dat er een overlevering is geweest over de kindertijd van Jezus.
Hoe kan het ook anders, ook Jezus is ooit Kind geweest.

[Jerommel]

Dan moeten we de ontstaans-geschiedenis van de Bijbel zien te achterhalen.
Dat heeft men ook wel gedaan natuurlijk, we hoeven in principe niets zelf te onderzoeken.
Het zal neer komen op scenario's tegen elkaar afwegen, aan de hand van evidence.

Gelukkig kunnen we over het Oude Testament zeker zijn dat dat 'gewoon' de Tenach is.
Het gaat dus om het Nieuwe Testament.

Persoonlijk was ik er wel klaar mee op een gegeven moment, en kan ik zonder serieuze twijfel sola scriptura gelovige zijn.
Het NT is zeer kort op Christus' tijd geschreven en niet veranderd sindsdien.
In Nicea werd de canon niet bedacht, maar officieel beklonken.

Nou ja, etcetera...
Het is een ingewikkeld onderwerp..

[Gaitema]

Wat ik eerst naar voren wil halen is het evangelie van Thomas.
Het probleem is dat dit niet in zijn geheel de oorspronkelijke versie is, maar het mooie is dat dit voor een deel bijna lijkt op te gaan
In het boek "Buiten de vesting" is dit boekwerk opgenomen en van het volgende commentaar voorzien:
"Midden 2e eeuw n. Chr. kan het Thomasevangelie in het oosten van Syrië in het Grieks geschreven zijn; een deel van de 114 'woorden' kan uit de eerste eeuw stammen. (!!!) (...) De helft komt bekend voor uit de canonieke evangeliën, het geheel is een geweldige opfrissing geworden voor theologie van het Nieuwe Testament. Gnostisch? Misschien wel niet, 'slechts'enkratisch, gewijd aan celibatair leven, vasten en onthouding, verzaking van deze wereld. Het Koninkrijk is niet iets van de toekomst,- het is er al lang: 'ge komt er vandaan en zult er weer heengaan'(Legion 49)

Commentaar uit "De Nag Hammadi Geschriften", een integrale vertaling van alle teksten uit de Nag Hammidi Codices en de Berlijnse Codex van Jacob Slavenburg en Willem Glaudemans:

Logia verzameling

De jonge christelijke gemeenten moesten zichzelf als het ware nog uitvinden. De vroegste christenen hebben gezocht naar vormen om hun Christuservaringen en de overlevering van Jezuswoorden tot uitdrukking te brengen. Er moet een behoefte zijn ontstaan om bepaalde leringen van Jezus, aanvankelijk mondeling doorgegeven, op schrift te stellen. die mondelinge traditie is nog lang blijven bestaan. Kerkvaders uit het einde van de tweede eeuw maken er nog gewag van. Dat laatste maakt het ook waarschijnlijk dat we niet van één verzameling kunnen spreken, maar dat er meerdere bestonden. Op een gegeven moment moeten uitspraken van Jezus opgeschreven zijn.

(..)

Over wat de leeftijd van het Evangelie van Thomas is zijn heel wat boeken volgeschreven. De meningen van deskundigen lopen nogal uiteen. Sommige staan een hele vroege datering voor (50 na Christus), anderen opteren een datum ergens in de tweede eeuw. Omdat we het origineel niet meer bezitten is een datering moeilijk.

Kort gezegd, zijn er meerdere lagen te vinden van oudere en nieuwe teksten. Christelijke en esoterische teksten.
Er zijn een groot aantal teksten die ook in de 4 evangeliën voorkomen en dat maakt het interessant om ze met elkaar te vergelijken.


Er staat verder:

Men ging in de eerste eeuwen, in onze ogen althans, nogal slordig met 'auteursrechten' om. Het zelfde zien we ook bij de bijbelse geschriften. De evangeliën zijn samengesteld uit ouder niet meer bestaande materiaal en zijn ons in zeer veel tekstvarianten overgeleverd. Ook de brieven van Paulus hebben nogal wat latere redactionele ingrepen ondergaan. (..) de originelen zijn nooit gevonden.

Het oudste materieel wat we hebben stamt uit de tweede eeuw.

Het verschil met de niet bijbelse geschriften is dat van de bijbelse varianten zoveel handschriften bewaard zijn gebleven dat onderlinge vergelijkingen goed mogelijk zijn.

Onderzoek:

Een gezelschap Amerikaanse theologen (..) kwam (..) samen om te bepalen wat authentiek was en wat niet. (..)Slechts twintig procent van alle uitspraken van Jezus in voorgenoemde geschriften zou mogelijk van hemzelf afkomstig zijn. De andere tachtig procent zou door latere bewerkers, afschrijvers en kopiisten in de mond gelegd zijn.
(..) ongeveer de helft van de honderdveertien logia in het Evang. van Thomas komt meer of minder overeen met de Bijbelse uitspraken van Jezus.(..)
verder onderzoek door zijn leerlingen toonde aan dat sommige logia (uitspraken) van Jezus bij 'Thomas' oorspronkelijker overgeleverd zijn dan bij de Bijbelse evangelisten.
(....) de bron van Thomas moet heel oud zijn, de redactie die wij kennen beduidend jonger.

Mooie tekst vergelijkingen kunnen we maken met de bijbel en bestuderen

[Gaitema]

Dan moeten we de ontstaans-geschiedenis van de Bijbel zien te achterhalen.
Dat heeft men ook wel gedaan natuurlijk, we hoeven in principe niets zelf te onderzoeken.
Het zal neer komen op scenario's tegen elkaar afwegen, aan de hand van evidence.

Gelukkig kunnen we over het Oude Testament zeker zijn dat dat 'gewoon' de Tenach is.
Het gaat dus om het Nieuwe Testament.

Persoonlijk was ik er wel klaar mee op een gegeven moment, en kan ik zonder serieuze twijfel sola scriptura gelovige zijn.
Het NT is zeer kort op Christus' tijd geschreven en niet veranderd sindsdien.
In Nicea werd de canon niet bedacht, maar officieel beklonken.

Nou ja, etcetera...
Het is een ingewikkeld onderwerp..

Dat is het, maar bovenaan moet je wel zien dat God Zijn boodschap niet heeft laten verdwijnen.
Echter kan je wel de zelfde conclusies trekken als de onderzoekers.
Alleen al door de evangeliën met elkaar te vergelijken zie je dat het moeilijk te achterhalen is wat Jezus vaak "letterlijk"zei, omdat de ene Evangelie het anders verwoord dan de andere.

Om zeg maar een vergelijk te maken.
Piet zei: "ik heb in mijn jeugd meegemaakt dat mensen de straten dagelijks schoonveegden en elkaar ook vaak opzochten om elkaar als buren te helpen."
Jan zei: "Piet zei dat de mensen elkaar hielpen bij alles, en als buren voor elkaar altijd klaar stonden."
Kees zei: "vroeger hielden de mensen hun eigen stoepjes goed schoon en als buren ging iedereen vriendschappelijk met elkaar om, volgens Pieter."

[Jerommel]

Ik geloof zeker dat God zijn geschreven Woord bewaakt.
Dat is de Bijbel.
De Bijbel is voor iedereen in zijn taal een vertaling van de grondtekst, en verandert daarom niet qua inhoud (althans, niet significant), ondanks de pogingen daar toe.
De Bijbel staat daar in mijlenver boven andere boeken uit de oudheid.

Inderdaad, sommige dingen zijn niet te achterhalen.
De Bijbel is een moeilijk boek, zelfs als je de Geest hebt.
Zie de vele verschillende opvattingen over allerlei zaken in de Bijbel, onder de leden van de Gemeente, het Lichaam, zoals wij bijvoorbeeld.

Waarom risico's nemen met apocriefe schrijfselen van dubieuze herkomst, die een ander licht op de zaak geven?
Blijkbaar heeft God die schrijfselen niet bewaakt, noch geïnspireerd.

[Titus]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

[Jerommel]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

Goh, wat zou nou toch "deutero-" betekenen?

[Gaitema]

Ik geloof zeker dat God zijn geschreven Woord bewaakt.
Dat is de Bijbel.
De Bijbel is voor iedereen in zijn taal een vertaling van de grondtekst, en verandert daarom niet qua inhoud (althans, niet significant), ondanks de pogingen daar toe.
De Bijbel staat daar in mijlenver boven andere boeken uit de oudheid.

Inderdaad, sommige dingen zijn niet te achterhalen.
De Bijbel is een moeilijk boek, zelfs als je de Geest hebt.
Zie de vele verschillende opvattingen over allerlei zaken in de Bijbel, onder de leden van de Gemeente, het Lichaam, zoals wij bijvoorbeeld.

Waarom risico's nemen met apocriefe schrijfselen van dubieuze herkomst, die een ander licht op de zaak geven?
Blijkbaar heeft God die schrijfselen niet bewaakt, noch geïnspireerd.

Die conclusie vind ik ongegrond. Ik heb je bijvoorbeeld Henoch aangehaald en vele andere werken nog meer.
Daarbij zijn die schrijfselen dus niet verdwenen, want anders had ik die niet thuis kunnen hebben liggen.
Daarbij, staat Henoch ook in de Ethiopische bijbel en de Deuterocanonieke inderdaad in de katholieke bijbel.
Dan hebben we al drie bijbels.

[Titus]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

Goh, wat zou nou toch "deutero-" betekenen?

Dat is vrij makkelijk op te zoeken en te verklaren.
Vanaf het begin hebben ze in ieder geval deel uit gemaakt van de christelijke canon. Dat ergens 15e/16e eeuw ze eruit zijn getrokken door een sub-groepje is verder weinig interresant.

[Gaitema]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

Goh, wat zou nou toch "deutero-" betekenen?

Gewoon tweede cacon.
Van oorsprong niet tot de Hebreeuwse canon behorend, maar later toegeschreven als gezaghebbend door de RKK en de Oosters Orthodoxe Kerken.
Het betekend niet dat het "onzin" is. Het valt in de lijn van de christelijke overtuiging.

[Jerommel]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

Goh, wat zou nou toch "deutero-" betekenen?

Gewoon tweede cacon.

Ja, dat klopt.. ik dacht "naast", maar vegiste me..

Van oorsprong niet tot de Hebreeuwse canon behorend, maar later toegeschreven als gezaghebbend door de RKK en de Oosters Orthodoxe Kerken.
Het betekend niet dat het "onzin" is. Het valt in de lijn van de christelijke overtuiging.

Hmm.. tja, hmm..
Ik ben zo'n 'protestant' zie je?

[Jerommel]

[modbreak Trajecto] Tekst verwijderd.
Bij dezen moet het duidelijk zijn dat opmerkingen als die die er stond, waarschuwingen gaan geven.

[Gaitema]

God bewaakt zijn Woord, dat geloof ik ook. Vandaar dat dat de deuterocanonieke boeken ook gewoon in de bijbel thuis horen.

Goh, wat zou nou toch "deutero-" betekenen?

Gewoon tweede cacon.

Ja, dat klopt.. ik dacht "naast", maar vegiste me..

Van oorsprong niet tot de Hebreeuwse canon behorend, maar later toegeschreven als gezaghebbend door de RKK en de Oosters Orthodoxe Kerken.
Het betekend niet dat het "onzin" is. Het valt in de lijn van de christelijke overtuiging.

Hmm.. tja, hmm..
Ik ben zo'n 'protestant' zie je?

Ja, dan zou je het anders kunnen zien. Dat hoeft niet perse.

[Jerommel]

Klopt, niet alle protestanten zijn zo protestant...

Ik kwam als wantrouwige, vrij-denkende truthseeker op de Weg terecht, en ik heb geleerd dat de Bijbel al vrij vroeg zijn huidige samenstelling kreeg.
Ik ben er helaas weer veel van vergeten...
Ik onderzocht destijds tal van hete hangijzers en controverses, omdat ik pas net geloofde in Christus, maar nog vele twijfels en vragen had.
Zo ook de Bijbel en haar ontstaans-geschiedenis, waarover vanalles wordt beweerd en / of geclaimd.
Zo kwam ik op de bekende canon, als oorspronkelijke samenstelling, wat ook terug te zien is in de 'Textus Receptus', als ik het wel heb.
Ja, ben weer veel vergeten inmiddels..

[Gaitema]

De bijbel is door de RKK samen gesteld, daarvoor had je verschillende boeken lijkt me.
Dat vind ik wel nuttig om te weten.
Maar buiten dat, Paulus repte over de brief aan Laodicea bijvoorbeeld, die we niet meer hebben.
Dat er meer was dan we nu in de bijbel hebben zitten, is gewoon hoe dan ook een feit.

[Jerommel]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

daarvoor had je verschillende boeken lijkt me.
Dat vind ik wel nuttig om te weten.

Tja, ik ook, maar er zijn dus nogal wat verhalen die elkaar tegen spreken...

Maar buiten dat, Paulus repte over de brief aan Laodicea bijvoorbeeld, die we niet meer hebben.

Daar heb ik toen ook dingen over gelezen en bekeken...
Weet eigenlijk niet meer wat nou de clue van dat verhaal was.

Dat er meer was dan we nu in de bijbel hebben zitten, is gewoon hoe dan ook een feit.

Tja, maar of het er in hoort is een andere vraag.

[Titus]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

De bijbel is ontstaan uit katholieke (toen nog samen met de oosters-orthodoxe) traditie, dat klopt. Hoe leuk is dat gegeven als sola scriptura aanhanger?
De samenstelling van de bijbel als buitenbijbelse traditie.

daarvoor had je verschillende boeken lijkt me.
Dat vind ik wel nuttig om te weten.

Tja, ik ook, maar er zijn dus nogal wat verhalen die elkaar tegen spreken...

Dat ligt aan je interpretatie. Op zich heb je in Genesis alleen al 2 scheppingsverhalen die niet overeen komen.

Dat er meer was dan we nu in de bijbel hebben zitten, is gewoon hoe dan ook een feit.

Tja, maar of het er in hoort is een andere vraag.

De bijbel is denk ik in beginsel nooit bedoeld als in steen gebeitelde samenstelling van boeken. In de eeuwen voor de reformatie was er altijd een redelijk soepele omgang. Pas toen de reformatie er boeken uit ging scheuren en die boeken ging verketteren was de Kerk genoodzaakt om een en ander officieel vast te leggen.

[Jerommel]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

De bijbel is ontstaan uit katholieke (toen nog samen met de oosters-orthodoxe) traditie, dat klopt.

Dat is dus niet waar, zo blijkt.

Hoe leuk is dat gegeven als sola scriptura aanhanger?

Treurig vind ik je poging tot vermaak...

De samenstelling van de bijbel als buitenbijbelse traditie.

Dat is geen traditie, dat is iets eenmaligs, over een tijdspanne tot stand gekomen.

daarvoor had je verschillende boeken lijkt me.
Dat vind ik wel nuttig om te weten.

Tja, ik ook, maar er zijn dus nogal wat verhalen die elkaar tegen spreken...

Dat ligt aan je interpretatie. Op zich heb je in Genesis alleen al 2 scheppingsverhalen die niet overeen komen.

Verschillende verhalen over het ontstaan van de Bijbel.

Dat er meer was dan we nu in de bijbel hebben zitten, is gewoon hoe dan ook een feit.

Tja, maar of het er in hoort is een andere vraag.

De bijbel is denk ik in beginsel nooit bedoeld als in steen gebeitelde samenstelling van boeken.

Dat lijkt me wel.
Dat geldt toch ook voor de Tenach, ons Oude Testament.

In de eeuwen voor de reformatie was er altijd een redelijk soepele omgang. Pas toen de reformatie er boeken uit ging scheuren en die boeken ging verketteren was de Kerk genoodzaakt om een en ander officieel vast te leggen.

Tja, na ernstige deformatie is het op een gegeven moment tijd voor een reformatie...

[Peter79]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

De bijbel is ontstaan uit katholieke (toen nog samen met de oosters-orthodoxe) traditie, dat klopt. Hoe leuk is dat gegeven als sola scriptura aanhanger?
De samenstelling van de bijbel als buitenbijbelse traditie.

De bijbel is ontstaan uit de katholieke traditie (toen gereformeerd, rooms-katholiek en oosters-orthodox nog één kerk vormden). Op het moment van samenstellen bestond de RKK nog niet. Die bestond pas vanaf 1054.

[Titus]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

De bijbel is ontstaan uit katholieke (toen nog samen met de oosters-orthodoxe) traditie, dat klopt.

Dat is dus niet waar, zo blijkt.

Ik snap dat het wat confronterend is. Maar het is de droge geschiedkundige realiteit van het ontstaan van de bijbel.

Hoe leuk is dat gegeven als sola scriptura aanhanger?

Treurig vind ik je poging tot vermaak...

Het is geen poging. Ik vermaak me daadwerkelijk met geschiedenis, hoe oncomfortabel die dan ook is.

De samenstelling van de bijbel als buitenbijbelse traditie.

Dat is geen traditie, dat is iets eenmaligs, over een tijdspanne tot stand gekomen.

Verre van. Het is een lopend proces van eeuwen en eeuwen geweest. Ook voor en na het concilie van Nicea zijn er vele dingen gebeurd.

Tja, ik ook, maar er zijn dus nogal wat verhalen die elkaar tegen spreken...

Dat ligt aan je interpretatie. Op zich heb je in Genesis alleen al 2 scheppingsverhalen die niet overeen komen.

Verschillende verhalen over het ontstaan van de Bijbel.

Je hebt de droge geschiedkundige waarheid met daarin wat verschillende grijswaarden en je hebt de mythevorming die gebruikt wordt binnen bepaalde kringen. Ik prefereer het eerste.

Tja, maar of het er in hoort is een andere vraag.

De bijbel is denk ik in beginsel nooit bedoeld als in steen gebeitelde samenstelling van boeken.

Dat lijkt me wel.
Dat geldt toch ook voor de Tenach, ons Oude Testament.

Ook het OT kwam niet in een keer als complete verzameling, zelfs niet in het jodendom. Ook daar is redelijk wat geschoven en in de tijd van Jezus hoorde de deuterocanonieke boeken er voor vele joden (waaronder Jezus en Zijn apostelen) er gewoon bij.

In de eeuwen voor de reformatie was er altijd een redelijk soepele omgang. Pas toen de reformatie er boeken uit ging scheuren en die boeken ging verketteren was de Kerk genoodzaakt om een en ander officieel vast te leggen.

Tja, na ernstige deformatie is het op een gegeven moment tijd voor een reformatie...

Die is er dan ook gekomen met het concilie van Trente. De katholieke Kerk reformeert zich dan ook constant.

[Titus]

De bijbel is door de RKK samen gesteld,

Dat is dus niet waar, zo blijkt.
De canon is in Nicea erkend, maar niet samengesteld.

De bijbel is ontstaan uit katholieke (toen nog samen met de oosters-orthodoxe) traditie, dat klopt. Hoe leuk is dat gegeven als sola scriptura aanhanger?
De samenstelling van de bijbel als buitenbijbelse traditie.

De bijbel is ontstaan uit de katholieke traditie (toen gereformeerd, rooms-katholiek en oosters-orthodox nog één kerk vormden). Op het moment van samenstellen bestond de RKK nog niet. Die bestond pas vanaf 1054.

Het gereformeerde deel heeft zichzelf uitgesloten door oa de christelijke traditie te verwerpen. de 7 sacramenten te verwerpen en de eucharistie te bestempelen als vervloekte afgoderij. Ze staan niet in apostolische traditie zoals de oosters-orthodoxen dat wel doen.

[Jerommel]

Enfin, zoals ik al zei, vele verschillende verhalen over het ontstaan van de Bijbel...
Allerlei claims en bluf, maar ook gedegen onderzoek vanuit onafhankelijke onderzoekers.

[Titus]

Enfin, zoals ik al zei, vele verschillende verhalen over het ontstaan van de Bijbel...
Allerlei claims en bluf, maar ook gedegen onderzoek vanuit onafhankelijke onderzoekers.

Enfin, zoals ik al zei. Het geschiedkundige verhaal met wat lichte verschillen. En dan nog de mythe.

[Jerommel]

Enfin, zoals ik al zei, vele verschillende verhalen over het ontstaan van de Bijbel...
Allerlei claims en bluf, maar ook gedegen onderzoek vanuit onafhankelijke onderzoekers.

Enfin, zoals ik al zei. Het geschiedkundige verhaal met wat lichte verschillen. En dan nog de mythe.

Precies!